In een loods op de NDSM-werf verbouwen Huib Koel en Esther Way woonboten op maat. Liefst respecteren ze de bestaande vormen van een schip. 'Mensen willen vierkante meters.' 

​

Of Esther Way en Huib Koel, beiden 50 jaar, ook in een zelf ontworpen woonboot wonen? "Ben je mal," zegt Way. "Daar hebben we toch helemaal geen tijd voor." Naast het aan de lopende band 'custom' verbouwen van woonboten, runnen Way en Koel namelijk ook nog woonwinkel Woodies at Berlin, met vintage design en meubels op maat, én zijn ze de eigenaren van Asile Flottant, een verzameling van zes gerenoveerde boten die dienstdoen als hotelkamer, pal naast café De Ceuvel in Noord.

Ze hadden het zelf niet beter kunnen bedenken toen ze verliefd werden. Koel is scheepstimmerman, Way interieurstiliste. Samen verbouwen ze sinds 2012 woonboten vanuit een loods aan het water bij de NDSM-werf. Zij ontwerpt, hij bouwt. Het stel levert zo'n twee instapklare woonboten per negen maanden op.

​

Verrijdbare keuken

Met hun jonge team meubelmakers, het merendeel afkomstig van het Hout- en Meubileringscollege in Sloterdijk, kunnen ze alles voor de casco woonboot maken. Van woonkamerbank en visgraatvloer met vloerverwarming tot op maat gemaakte keukenkastjes. Want een woonboot vergt een andere aanpak dan een huis. Zo heb je te maken met andere vormen en materialen en zijn er praktische onhandigheden waarmee rekening moet worden gehouden. Zo is een stuurhut vaak te hoog is voor de Amsterdamse bruggen. Daarom wordt deze in de meeste gevallen pas in de gracht met een kraan op het schip geplaatst.

"Dat een stuurhut niet meer echt wordt gebruikt en de meeste woonschepen niet zelfsturend zijn, vinden de oude schippers natuurlijk ronduit belachelijk," zegt Koel. "Maar ga daar maar eens aan staan. Varen met zo'n enorm schip door de Amsterdamse grachten - dat is ook niet voor iedereen weggelegd."

Veel woonschepen die Koel en Way verbouwen zijn niet meer gemotoriseerd. Daarmee win je natuurlijk woonruimte. Way: "We houden van de oudheid van schepen, maar voegen ook graag wat vernieuwends toe." Koel: "We doen geen copy-paste. We kijken naar de ruimte, maar vooral naar de mensen. Het is een vrij lang proces waar je samen ingaat. Niet zo gek dat we uiteindelijk vaak ook vrienden worden met de mensen voor wie we bouwen."

De boten die ze bij Woodies verbouwen gaan heel Europa door. Onlangs bouwden ze nog aan woonschip Signe voor een producent van een Netflixserie, die verscheept moest worden naar Kopenhagen. De luxueuze boot is uitgevoerd met een verrijdbare keuken, heeft verschillende badkamers en is voorzien van een eigen afvalwaterzuiveringssysteem. Een ander schip, Het Eilandje, ging naar het meer van Zürich. Way: "Dat is een heel bijzondere. De tekening voor de boot werd gemaakt door een meisje van een jaar of zes. Dertig jaar later liet ze de boot van haar kindertekening écht bouwen."

Op dit moment liggen er aan de aanlegsteiger twee boten die worden afgebouwd en ingetimmerd: een gestripte klipper uit 1896 en een matzwarte, nieuw gebouwde tjalk voor fotograaf Kadir van Lohuizen. In beide boten liggen al meters kronkelende leidingen voor de vloerverwarming, de nieuwe vloeren komen er later deze week in. In de klipper komt een gietvloer te liggen, Kadir krijgt een houten vloer. Daarna komen de keuken, de badkamer, de slaapkamers en de rest van het op maat gemaakte meubilair. Deze zomer moeten beide boten varen.

​

Mooie rondingen

Koel en Way richten zich puur op het afbouwen van een schip. Ze bouwen op het stalen skelet van een bestaand schip, zoals de klipper, of laten de basis van een nieuwe boot maken bij metaalbedrijf Helldörfer in Arnhem, waarmee ze nauw samenwerken. Vervolgens wordt de nieuwe boot verscheept naar Amsterdam voor de afwerking.

Het is vaak duurder om een oud schip op te poetsen dan een nieuwe te laten bouwen. Maar wie het aandurft een nieuw schip te laten bouwen, moet opgewassen zijn tegen de bureaucratische jungle, een gevolg van de steeds strengere woonbootwetten.

Koel veegt de houtsnippers uit zijn wollen trui en zegt: "In de gracht zag je de laatste jaren steeds vaker woonboten met gekke vormen liggen. Daar wil de gemeente nu van af. Een woonboot moet wel een scheepsvorm hebben. Dat merken wij ook. Zelfs onze ontwerpen worden steeds vaker afgewezen."

En dat terwijl Koel en Way juist zo van de natuurlijke vormen van een schip houden. "Kijk dan naar die prachtige kont!", buldert Koel. Hij wijst naar de klipper. "We noemen dit een geveegde kont: een achterwerk met mooie rondingen. Je verliest een enorm aantal meters door zo'n mooie vorm, maar daar worden wij extra blij van."

​

Pijnpunt

Voor een bootliefhebber als Koel zijn de punt en kont de mooiste delen van een schip. De eigenaren van de klipper wilden eigenlijk een vierkante slaapkamer in de punt, maar Koel heeft hen ervan weten te overtuigen om juist met de bestaande hoek te werken. Nu wordt het bed in de punt van het schip gebouwd, daar waar alle lijnen van de boot samenkomen.

Dat is gelijk het pijnpunt voor scheepsbouwliefhebbers. De woonbooteigenaren van tegenwoordig nemen het niet zo nauw met de vormen van een schip. Koel: "Ze benaderen het als een woning. Vierkante meters, dat is wat mensen willen. Het liefst kopen ze een koekblik met een dak van glas en een enorm terras of twee."

Het gaat daarbij vaak om investeerders die een woonboot laten bouwen om te verhuren, of om te gebruiken als bed & breakfast. Koel: "Dat is heel anders bouwen dan wanneer je te maken hebt met een gepassioneerde liefhebber die daadwerkelijk in de boot gaat wonen, zoals Kadir van Lohuizen. Hij krijgt straks een hybride - gemotoriseerd én zeilend - woonschip met een warmtepomp. Dat is heel gaaf."

Steeds vaker krijgt Woodies te maken met duurzaamheidsaanpassingen zoals een waterpomp, die nu ook intern ingebouwd kan worden. Koel: "Kies je voor een warmtepomp en zonnepanelen, dan kun je op een schip bijna zelfvoorzienend wonen. Maar dat kost wel wat. Waar mensen vroeger van armoede op een woonboot gingen wonen, is dat nu wel anders."

​

Ambacht in de stad

Als de klipper en de tjalk uitvaren, staan er weer twee nieuwe boten op Koel en Way te wachten. Wat hen betreft, stopt dat nooit. Maar wat gaat er met Woodies at Berlin gebeuren als de gemeente besluit dat de ongepolijste NDSM-werf en haven plaats moet maken voor een woonwijk? Koel: "Ik zou het heel jammer vinden als het verloren gaat. We willen graag het ambacht in de stad houden en mensen bij elkaar brengen. Waar kun je nog zien hoe een schip wordt gebouwd? Scheepsbouwers horen hier. Op zaterdag lopen hier veel gezinnen langs, dan sleep ik de kinderen mee en laat ik ze een woonboot in aanbouw zien. Vinden ze leuk."

Mocht het zo ver komen dat hun loods moet wijken, dan hebben de twee een plan. Koel heeft namelijk twee jaar geleden een oude pont van het GVB gekocht. "Een oud ding met mos op de planken. Het plan is om die te overkappen en er onze werkplaats en winkel op te herbergen. Kunnen we niet op land verder, dan gaan we het water op."